मनभावन हा श्रावण

जेष्ठ कवी श्री मंगेश पाडगावकर यांनी अगदी यथोचित अर्थाने म्हटले आहे, ‘सहा ऋतूंचे सहा सोहळे इथे भान हिरवे, या जन्मावर या जगण्यावर शतदा प्रेम करावे. अशाच काहीशा ऐटीत श्रावण मास येतो ; संपूर्ण सृष्टीला सौंदर्याचे आणि नवचैतन्याचे देणे देतो.

श्रावणात वातावरण इतके प्रसन्न असण्याचे अजून एक महत्वाचे कारण म्हणजे सतत येणारे वेगवेगळे सणवार. नवं-वधूचे सौभाग्याचे लेणं घेऊन येणारी मंगळागौर असुदे, भाव-बहिणीच्या मायेची राखी-पौर्णिमा असुदे, धार्मिक आणि परंपरेला धरून असणारी नागपंचमी असुदे असे हिंदू धर्मातले अनेक महत्त्वाचे सण या श्रावण मासातच येतात त्यामुळे हा महिना सर्वार्थाने खास मानला जातो.

गेल्या काही वर्षातच फॅशन क्षेत्राची नवीन कलादालने उघडली, परंपरा आणि नावीन्य याचा समतोल, मेळ साधून आधुनिक फॅशन उदयास आली. भारतीय फॅशन क्षेत्रावर पाश्चात्य संस्कृतीचा भरपूर प्रभाव असला तरी तरुणाईच्या फॅशन ने आपल्या संस्कृतीशी असलेली नाळ कापलेली नाही. उलट आता २ संस्कृतींचा समीकरण इतकं प्रभावी आणि सुंदर असतं की बाहेरच्या देशांमध्ये सुद्धा आपल्या संस्कृतीचे कपडे विशेषतः साड्या परिधान केल्या जातात.
हल्ली कोणतेही निमित्त असले तरी कुठल्याही वयातली स्त्री आणि तिचं साडी प्रेम हे निरंतर आहे. श्रावण तर हक्काचा मास आहे जेव्हा सगळीच हौस पूर्ण करून घेता येते.

यंदा येणाऱ्या श्रावणाची साड्यांचे कसे ट्रेंड आहेत ते बघूया:

• हॅन्ड-पेंटेड साडी:

      सध्या हा साड्यांच्या फॅशन मधला सगळ्यात प्रचलित ट्रेंड आहे. पारंपरिक, काठापदराच्या, जरीच्या साड्यांपेक्षा हँन्ड पेंटेड साड्या तरुण मुलीना जास्त आवडीच्या आहेत. याचे कारण त्या दिसायला क्लासी आणि आकर्षक असतात. नेसायला अगदी सोप्या आणि हलक्या असतात. या शिवाय अगदी लग्न कार्यापासून ते ऑफिसच्या फॉर्मल मीटिंग किंवा गेट-टुगेदर साठी सुद्धा नेसू शकता.
कलात्मकता आणि कस्टमाइझेशन या दोन्हीच्या समीकरणाने या साड्या अधिक लोकप्रिय होत आहेत. नावाप्रमाणे या साड्या हाताने पेंट केलेल्या असतात. प्रत्येक साडी कलाकाराच्या किंवा एखाद्या संस्कृतीच्या सर्जनशीलतेचे प्रदर्शन करते.
तुम्हाला हव्या त्या रंगामध्ये, डिझाईन मध्ये, आणि थिम प्रमाणे या सध्या तुम्ही बनवून घेऊ शकता.
सध्या हॅन्ड-पेंटेड साड्यांमध्ये फ्लोरल प्रिंटचं लोकप्रिय आहे. कॉटन, लिनन किंवा सिल्क मध्ये सुद्धा या सध्या बनवल्या जातात. जास्त टिकाऊ लोटन आणि लिनन आहे. मराठी आणि हिंदी मनोरंजन क्षेत्रात सध्या या साड्यांचा ट्रेंड बऱ्याच प्रमाणात पाहायला मिळतोय.

श्रावणात थोडा मरून किंवा हिरवा असा डार्क रंग आणि त्यावर पिवळे फ्लोरल हॅन्ड-पेंटेड डिझाईन हे कॉम्बिनेशन सुंदर दिसेल. हॅन्ड-पेंटेड साड्यांमध्ये सध्या ओरगेनझा मटेरियल सुद्दा ट्रेंडिंग आहे. डार्क रंग या मध्ये उठून दिसत असले तरी पेस्टल आणि इंग्लिश कलर्स अधिक ट्रेंडी असल्याने गुलाबी, पांढरा, आकाशी अशा रंगाच्या साड्या सेलेब्रिटींमध्ये जास्त पाहायला मिळतील. मनोरंजन क्षेत्रापासून दृष्टी थोडी रुंदावली तर राष्ट्रीय आणि पर -राष्ट्रीय मंत्र्यांमध्ये सुद्धा या सध्याची आवड बघायला मिळते. प्रत्येक अंतर-राष्ट्रीय व्यासपीठावर भारताच्या समृद्ध संस्कृतीचे प्रतीक या साड्यांच्या माध्यमातून पाहायला मिळते.

• शिफॉन आणि जॉर्जेट साडी:

     भारतीय संस्कृतीतली साडी हा प्रकार अष्टपैलू आहे. तुम्ही नसाल तशी नेसता येते, वापरलं तशी वापरता येते आणि ज्या कापडापासून बनवलं त्याचे सौंदर्य अधिक खुलून दिसते. आधी खरंतर शिफॉन आणि जॉर्जेटचे ड्रेस/कुर्ते जास्त प्रचलित झाले. पुढे फॅशन क्षेत्रातील कलाकारांना त्याच्या साड्यांमध्ये प्रोयोग करून बघावेसे वाटले आणि ते यशस्वी झाले. या २ कापडाची नाव कायम एकत्र घेतली जात असली तरी यातला बेसिक फरक म्हणजे- जॉर्जेट हे अर्ध-पारदर्शक, हलके फॅब्रिक आहे तर शिफॉन हे जरासे हलके, पातळ आणि निखळ फॅब्रिक आहे. विविध फॅशन शो आणि हिंदी-मराठी चित्रपटांमधून ते समोर आल्याने या साड्यांचा ट्रेंड पडत गेला. या कपड्याच्या साड्या सुद्धा तुम्ही कुठला सध्या किंवा मोठ्या चांगल्या निमित्ताची नेसू शकता. या सद्य नेसताना जरा काळजी घेणे म्हणजे यांचे कापड अतिशय हलके असते तेव्हा धुताना, दिवसभर नेसून वावरताना विशेष काळजी घ्यावी लागते. राखी पूर्णिमेच्या गेट-टुगेदरला काही थिमचा विचार करत असाल तर या साड्यांचा विचार नक्कीच करू शकता. या साड्यांवर ब्लाउज मात्र साडीतल्या कापडाचे न वापरता कॉन्ट्रास्ट घातलेत तर साडी अधिक खुलून दिसेल. याचे कारण म्हणजे या साड्या थोड्या हलक्या आणि प्लॅन असतात त्यामुळे थोडे हेवाय ब्लाउज घातलेत तर तुमचा पोशाख उठावदार दिसेल.

शिफॉन हे कापूस, रेशीम किंवा सिंथेटिक कापडापासून बनलेले आहे. तर, जॉर्जेट साड्या पॉलिस्टर, नायलॉन आणि जॅकवर्ड सारख्या कापडापासून तयार केल्या जातात.

• टसर सिल्क साडी:

     टसर सिल्क साड्या इतर सिल्कच्या तुलनेत अधिक पर्यावरणपूरक पद्धतीने तयार केल्या जातात. या साड्या शुद्ध तुतीच्या रेशमी साड्यांपेक्षा सामान्यत: जास्त परवडणाऱ्या, आणि व्यावहारिक किमतीत मिळतात. भारतातील बिहार, झारखंड, पश्चिम बंगाल आणि ओडिशा येथील जंगली रेशीम कीटकांच्या कोकूनपासून उत्पादित, हे टसर रेशीम वेगळे आहे. यात नैसर्गिक चमक आहे ज्यामुळे त्याला मोहक स्वरूप येते. घरगुती पूजा, हळदी-कुंकू किव्हा इतर पारंपरिक कार्यक्रमांसाठी जर तुम्हाला काठपदर प्रकार नको असतील हा टसर सिल्क हा बेस्ट चॉईस आहे. या दिसायला भरजरी दिसत असल्या तरी अतिशय हलक्या आणि सुटसुटीत असतात. तसेच टिकायला देखील भारी असतात. सस्टेनेबल फॅशन क्षेत्रात या साड्या अग्रेसर आहेत. या रेश्मामधेच सोनेरी रंगाची छटा असल्याने या साड्या भरजरी दिसतात. जॉमेट्रिक प्रिंट आणि फ्लोरल प्रिंट या साड्यांमध्ये जास्त लोकप्रिय आहेत. मैत्रिणीच्या किव्हा घरचा नाव-वधूच्या मंगळागौरीची सवाष्ण म्हणून या साडीची निवड अगदीच करू शकता. यावर मिनिमलिस्टिक अशी ज्वेलरी आणि स्लिव्हलेस कॉन्ट्रास्ट ब्लाउज बेस्ट दिसेल.

या साड्यांमध्ये एक विशिष्ठ प्रकार आहे तो म्हणजे मधुबनी टसर सिल्क साडी. मधुबनी साड्या पूर्ण प्लॅन, एकाच रंगाच्या असतात फक्त त्याचा पदर कॉन्ट्रास्ट भरजरी प्रिंट किंवा एम्ब्रॉयडरीचा असतो. हे कॉम्बिनेशन सुद्धा अतिशय सुरेख आणि ग्रेसफुल दिसते. दुसरा म्हणजे कधी कधी अखंड साडीवर अगदी छोटी कसलीतरी बुट्टी आणि काठाला भरजरी डिझाईन असे सुद्धा छान वाटते. तुमच्या आवडीनुसार तुम्ही यातला प्रकार शोधू शकता. सणावाराला म्हणून सध्या या साड्या बाजारात भरपूर मिळतील तसेच विशिष्ट ऑफर मध्येही मिळतील. प्लॅन साड्या आणि भरजरी पदर हा जो प्रकार आहे त्यामध्ये आता पदरावर काश्मिरी एम्ब्रॉयडरी सुद्धा मिळते; तुम्हाला तुमचा लूक इतरांपेक्षा वेगळा करायचा असेल तर हा प्रकार नक्की एक्सप्लोर करा.

• बोहो प्रिंट साडी:

     साड्यांच्या फॅशन मधला अजून एक महत्वाचा पैलू म्हणजे भौगोलिक ऋतूंप्रमाणे साड्यांची निर्मिती किंवा त्याप्रमाणे साड्यांचे प्रतिनिधित्व करणे. हे ऋतू फक्त भारतापुरते सीमित नाहीत तर जगभरातले ऋतू असतात. इतर देशात पावसाळा हा काही वेगळ्या ऋतू नसल्याने सध्या जगभरातच वसंत ऋतू थोड्याफार प्रमाणात चालू असतो. या ऋतूचे प्रतिनिधित्व करणारी फॅशन म्हणजे बोहो स्टाईल. ही स्टाईल आधी ट्रेंडी आणि वेस्टर्न कपड्यां मध्ये आली आणि आता तरुणाईच्या आवडीमुळे ती साड्यांमध्ये पण आणली. बोहो फॅशन ही प्रिंट किव्हा एम्ब्रॉयडरीची फॅशन आहे त्यामुळे कुठल्याही कापडाच्या साडीवर ही करता येऊ शकते. पण बहुतेक वेळा लिनन, कॉटन/सॉफ्ट कॉटन साड्यांवर हि जास्त पाहायला मिळते. ही स्टाईल जरा समकालीन असल्याने शक्यतो हलक्या आणि दैनंदिन आयुष्यात रोज वापरल्या जाणाऱ्या कापडावरच हे प्रयोग केले जातात. तुम्हाला जर सणावाराला पारंपरिक आणि आधुनिक फॅशनचं कॉम्बिनेशन हवा असेल तर ते बोहो फॅशन साडीमध्येच मिळू शकता. हि साडी सुद्धा तुम्ही गेट-तोगेदरची थीम म्हणून ठरवू शकता किंवा भेट देण्यासाठी सुद्धा हि बेस्ट चॉईस आहे. बोहो फॅशन सस्टेनेबल फॅशनचे प्रतीक मानले जाते कारण त्या बऱ्याचदा अशा मटेरिअलच्या बनलेल्या असतात जे रिसायकल होते; तसेच यात नैसर्गिक किंवा सेंद्रिय रंग वापरले जातात ज्यामुळे पर्यावरणाला किंवा आपल्यालाही वापरताना कुठलाही धोका होणार नाही.

• जूट-ओरगेंझा साडी:

     हा एक वेगळा प्रकार सध्या फॅशन क्षेत्रात आला आहे. ज्यूट ऑर्गेन्झा साड्या हे ज्यूट आणि ऑर्गेन्झा फॅब्रिक्सचे एक विशिष्ट मिश्रण आहेत.जे ज्यूटच्या नैसर्गिक, किंचित उग्र पोत आणि ऑर्गेन्झाच्या निखळ, चकमकीत फिनिशिंगचे बेस्ट फ्यूजन आहे. ताग किंवा जूट ज्याला आपण म्हणतो हा जैवविघटनशील फायबर असल्यामुळे त्यांचा पर्यावरणपूरक स्वभाव, सस्टेनेबल फॅशनच्या वाढत्या मागणीसाठी कारणीभूत आहे. सिल्क साड्यांच्या तुलनेत त्यांची अगदी रेखीव आणि बारीक कलाकुसर हा त्याचा महत्वाचा केंद्रबिंदू आहे. या साड्या सगळ्यात जास्त टिकाऊ असतात. यांच्यावरचे डिझाईन तुम्हाला हव्या त्या पद्धतीचे करू शकता परंतु सध्या ट्रेंड मध्ये असणारे डिझाईन म्हणजे सिम्पल उभे आडवे लायनिंग आणि प्लॅन पदर. श्रावणात ऑफिसमध्ये पूजा असेल किंवा कोणाच्या घरी पटकन पूजेला जाऊन यायचे असेल तर ही साडी अगदीच योग्य आहे. यामध्ये सुद्धा नैसर्गिक सोनेरी चमक असते जेणेकरून साडी प्लॅन असली तरी अगदी साधी वाटत नाही. या साड्या अगदी नैसर्गिक कापडापासून बनतात त्यामुळे त्याची अगदी वाजवी किंमत असते. या मध्ये शक्यतो डार्क रंग परिधान केलेत तर ते जास्त उठून दिसतात. या साडीवर सुद्धा कॉन्ट्रास्ट ब्लाऊज घाला आणि इंडो-वेस्टर्न ज्वेलरीचे कॉम्बिनेशन करून लूक पूर्ण करा.

आधी म्हटल्याप्रमाणे तरुण पिढीला साडी तर खूप आवडते परंतु कायमच काठ-पदरात अडकून राहायचे नाहीये. पैठणी, नारायण पेठ, नऊवारी, शालू यात आपली समृद्ध परंपरा, संस्कृती आणि प्रत्येक पिढीतला सोनेरी ठेवा आहे. नवीन पिढीला जुन्याची कास धारायचीच आहे पण नाविन्याची साथ सुद्धा हवी आहे. सध्या फॅशन क्षेत्र विशेषतः साडी सारखी समकालीन फॅशन मनोरंजन क्षेत्रामुळे, सेलेब्रिटीजमुळे, जगभरात होणाऱ्या फॅशन शोजमुळे अतिशय प्रभावित आहे.

अगदी अश्म युगापासून ते आतापर्यंत सगळ्यात जास्त बदल ज्या पोशाखात झाले असतील तर ते साडी मध्ये आहेत. साडी नेसायची, आत्मसाद करायची आणि कॅरी करायची पद्धत बदलली पण त्यातून दिसणारी स्त्रीच्या स्त्रीत्वाची ओळख कायम निरंतर आहे. साडी हे वस्त्र वैज्ञानिक दृष्ट्या पण फायद्याचे मानले जाते. साडी नसल्यामुळे शरीराचे तापमान संतुलित राहते. स्त्रीची शरीरयष्टी कशीही असली तरी साडी हे एकमेव वस्त्र आहेत जे तिला खुलून दिसते. कोणत्याही ऋतूमध्ये तुम्ही साडी परिधान करू शकता. साडीचे महत्त्व भारतीय परंपरेतच आहे याचा अजून एक पुरावा म्हणजे कुठल्याही राष्ट्रीय, सरकारी पातळीवरच्या कार्यक्रमांसाठी आजही साडी हा पोशाख जगन्मान्य असतो; किंबहुना आपल्या परंपरेने तो जगाला मान्य करायला लावला आहे. आज इतर देशातल्या, संस्कृतीतल्या स्त्रिया अगदी कौतुकाने भारतात साड्या नेसून येतात.

साडी हा एकमेव असा पोशाख आहे जो पारंपरिक आणि ट्रेंडी दोन्ही पद्धतीने खुलून दिसू शकतो. तरुण पिढीने साडीतील लोभसपणा टिकवून त्यात नाविन्याची सांगड घातली हे चित्र सुखावणारे आहे. आजही श्रावण मासात अगदी जुन्या परंपरे सारखीच प्रसन्नता आणि लगबग पाहायला मिळते. भारतीय संस्कृतीची हीच खरी गम्मत आहे…

काळाच्या वेगाप्रमाणे पद्धती नक्कीच बदलतात पण त्यातली परंपरा अभिजात राहते. एव्हाना सगळ्या घरांमध्ये प्रत्येक सणाच्या साड्या तयार असतील, त्यावरचे दागिने बाहेर आले असतील! येणाऱ्या श्रावण मासाच्या सगळ्यांना शुभेच्छा.